|
|
Rada Konsultacyjna Sędziów Europejskich (CCJE)
Opinia nr 10(2007) Rady Konsultacyjnej Sędziów Europejskich (CCJE) do wiadomości Komitetu Ministrów Rady Europy, dotycząca Rady Sądownictwa w służbie społeczeństwa
Niniejsza
Opinia została przyjęta przez CCJE
na jej 8. posiedzeniu (Strasburg, 21-23 listopada 2007 r.).
SPIS TREŚCI
I. WSTĘP
II. MISJA OGÓLNA : STRZEC NIEZALEŻNOŚCI WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI I RZĄDÓW PRAWA
III. CZŁONKOSTWO : ABY UMOŻLIWIĆ OPTYMALNE FUNKCJONOWANIE NIEZALEŻNEJ I PRZEJRZYSTEJ RADY SĄDOWNICTWA
III. A. Rada Sądownictwa składająca się w większości z sędziów
III. B. Kwalifikacje członków
III. C. Metody selekcji
III. C. 1. Selekcja sędziów na członków
III. C. 2. Selekcja członków nie będących sędziami
III. C. 3. Wybór Przewodniczącego
III. D. Liczba członków i czas trwania ich kadencji
III. E. Status członków
IV. śRODKI (W CELU ZAPEWNIENIA FINANSOWANIA, PERSONELU, WIEDZY TECHNICZNEJ) ORAZ UPRAWNIONE DECYZJE RADY SĄDOWNICTWA
IV. A. Budżet i personel
IV. B. Decyzje Rady Sądownictwa
IV. C. Wiedza techniczna
V. SZEROKIE KOMPETENCJE W CELU ZAGWARANTOWANIA NIEZALEŻNOŚCI I SKUTECZNOŚCI WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI
V. A. Selekcja, mianowanie i awansowanie sędziów
V. B. Zawodowa ocena sędziów
V. C. Etyka i dyscyplina sędziów
V. C.1. Etyka
V. C.2. Dyscyplina
V. D. Szkolenie sędziów
V. D. 1. Szkolenie początkowe
V. D. 2. Szkolenie ustawiczne
V. E. Budżet Sądownictwa
V. F. Administracja i zarządzanie sądownictwa
V. G. Ochrona wizerunku wymiaru sprawiedliwości
V. H. Możliwość przekazywania opinii innym organom Państwa
V. I. Współpraca z innymi organami na poziomach krajowym, europejskim i międzynarodowym
VI. RADA SĄDOWNICTWA W SŁUŻBIE ODPOWIEDZIALNOŚCI I PRZEJRZYSTOŚCI SĄDOWNICTWA
PODSUMOWANIE WNIOSKÓW I ZALECEŃ
I. WSTĘP
1. W roku 2007 Komitet Ministrów Rady Europy powierzył Radzie Konsultacyjnej Sędziów Europejskich (CCJE) zadanie wyrażenia Opinii na temat struktury i roli Wysokiej rady ds. sądownictwa lub jakiegokolwiek równoważnego organu, jako kluczowego elementu w państwie prawa, służącego osiągnięciu równowagi pomiędzy władzą ustawodawczą, władzą wykonawczą, i sądowniczą.
2. Różnorodność systemów europejskich znajduje odzwierciedlenie w dokonanych przez państwa wyborach oraz w dyskusjach o nazwach organów, którym powierzono ochronę niezależności sędziowskiej. W celu ułatwienia lektury niniejszej Opinii, CCJE postanowiło stosować w niniejszym tekście proste określenie “Rada Sądownictwa”[1].
3. Zgodnie z zakresem swoich uprawnień, CCJE rozważyła następujące punkty znajdujące się w Ramowym Planie Działań Globalnych dla Sędziów Europejskich (Framework Global Action Plan for Judges in Europe)[2]:
§ przestrzeganie gwarancji niezależności sędziowskiej w państwach członkowskich na poziomach konstytucyjnym, ustawodawczym i instytucjonalnym (patrz Część I (a), (b), (c) oraz (d) Planu Działań);
§ ustanowienie lub umocnienie organów niezależnych od organów ustawodawczych i/lub wykonawczych, odpowiedzialnych za zarządzanie karierami zawodowymi sędziów (patrz Część I (e) Planu Działań).
4. Celem Opinii jest rozpoznanie głównych elementów związanych z ogólną misją, składem i funkcjami Rady Sądownictwa, w celu umocnienia demokracji i ochrony niezależności sądownictwa. Opinia nie przedstawia szczegółowego opisu zasad rządzących składem lub funkcjami Rady Sądownictwa, ani nie tworzy jedynego modelu dla Rady Sądownictwa w Europie.
5. Skład oraz funkcje Rady Sądownictwa mogą się różnić w zależności od kraju[3]. Świadoma tej różnorodności, jednak jednocześnie dostrzegając trend w kierunku stworzenia niezależnej Rady Sądownictwa, CCJE uznała za konieczne:
§ podkreślić znaczenie istnienia konkretnego organu odpowiedzialnego za ochronę niezależności sędziowskiej, w kontekście szanowania zasady rozdziału władz;
§ ustanowienie zasad i norm dla Państw członkowskich zamierzających wdrożyć lub zreformować swoje właściwe Rady Sądownictwa.
6. Postanowienia niniejszej Opinii dotyczą wszystkich części władzy sądowniczej, w szczególności w krajach w których istnieje osobny system sądownictwa administracyjnego, zarówno w ramach pojedynczej Rady Sądownictwa (kompetentnej w zakresie sądownictwa powszechnego jak i administracyjnego), lub poprzez osobne Rady[4].
7. Przy przygotowywaniu niniejszej Opinii, CCJE dokonała przeglądu i należycie uwzględniła w szczególności:
§ acquis Rady Europy, a zwłaszcza Zalecenie Nr R(94)12 Komitetu Ministrów dla Państw członkowskich, dotyczące niezależności, skuteczności i roli sędziów[5], Kartę Europejską dotyczącą Statutu Sędziowskiego z roku 1998, jak również Opinie Nr 1, 2, 3, 4, 6 i 7 wydane przez CCJE;
§ sprawozdanie o “Nominacjach w Sądownictwie” przyjęte w marcu 2007 roku przez Komisję Wenecką podczas jej 70-tej Sesji Plenarnej jako wkład do dorobku CCJE[6];
§ odpowiedzi 40 delegatów na kwestionariusz dotyczący Rady Sądownictwa, przyjęty przez CCJE podczas jej 7-ego spotkania plenarnego (8-10 listopada 2006);
§ sprawozdania przygotowane przez specjalistów z CCJE, Panią Martine VALDES-BOULOUQUE (Francja) dotyczące bieżącej sytuacji w Państwach członkowskich Rady Europy, w których istnieje Wysoka Rada Sądownictwa lub jakikolwiek inny niezależny organ, oraz przez Pana Lorda Justice THOMASA (Wlk. Brytania), dotyczące bieżącej sytuacji w krajach w których taki organ nie istnieje;
§ wkład uczestników 3-ej Europejskiej Konferencji Sędziów, dotyczącej tematu "Która Rada dla wymiaru sprawiedliwości?", zorganizowanej przez Radę Europy we współpracy z Europejską Siecią Rad Sądownictwa (ENCJ), Wysoką Radą Sądownictwa Włoch, oraz Ministerstwem Sprawiedliwości (Rzym, 26-27 marca 2007).
II. MISJA OGÓLNA: STRZEC NIEZALEŻNOŚCI WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI I RZĄDÓW PRAWA
8. Celem Rady Sądownictwa jest ochrona zarówno niezależności sądownictwa, jak i niezależności poszczególnych sędziów. Istnienie niezależnych i bezstronnych sądów to strukturalny wymóg państwa prawa.
9. Niezależność sędziów w zglobalizowanym, wzajemnie współzależnym społeczeństwie, powinna być postrzegana przez każdego obywatela jako gwarancja prawdy, wolności, poszanowania praw człowieka, oraz bezstronnego wymiaru sprawiedliwości, wolnego od wpływów zewnętrznych. Niezależność sędziów nie stanowi prerogatywy ani przywileju udzielonego im w ich własnym interesie, lecz w interesie rządów prawa i wszystkich tych, co poszukują i oczekują sprawiedliwości. Niezależność jako warunek bezstronności sędziowskiej, oferuje więc gwarancję równości obywateli przed sądami.
10. CCJE przyjmuje także pogląd, że Rada Sądownictwa powinna promować skuteczność i jakość wymiaru sprawiedliwości, poprzez dbanie o zapewnienie pełnego wdrożenia Artykułu 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, oraz umocnienie społecznego zaufania do wymiaru sprawiedliwości. W tym kontekście zadanie Rady Sądownictwa polega na zastosowaniu niezbędnych narzędzi do oceny systemu sądownictwa, sporządzaniu sprawozdań ze stanu jego funkcjonowania, oraz zwracaniu się do odpowiednich władz o podejmowanie koniecznych kroków dla poprawy działalności wymiaru sprawiedliwości.
11. CCJE zaleca zajęcie przez Radę Sądownictwa pozycji na poziomie konstytucyjnym w krajach posiadających pisemną Konstytucję, lub w równoważnej ustawie zasadniczej lub konstytucyjnej w innych krajach. Należy przyjąć postanowienia dotyczące utworzenia takiego organu, określenia jego funkcji, sektorów z których można przyjmować jego członków, oraz ustanowienia kryteriów członkostwa i metod selekcji[7].
12. Oprócz spełnianej przez siebie roli w zakresie zarządzania i administrowania w stosunku do sądownictwa, Rada Sądownictwa powinna także wyrażać autonomię władzy sądowniczej, umożliwiając indywidualnym sędziom wykonywanie swoich czynności poza kontrolą władz wykonawczej i ustawodawczej, wolne od niewłaściwych nacisków z wewnątrz samej władzy sądowniczej.
13. W tej perspektywie, CCJE uważa za niewłaściwe, aby Rada Sądownictwa była ograniczana przez inne władze w swojej autonomii w podejmowaniu decyzji dotyczących jej własnych metod działania i tematów do przedyskutowania. Należy określić relacje pomiędzy Radą Sądownictwa a Ministrem Sprawiedliwości, Głową Państwa i Parlamentem. Ponadto, zważywszy że Rada Sądownictwa nie należy do hierarchii systemu sądów i jako taka nie może podejmować decyzji w indywidualnych sprawach, relacje z sądami, a w szczególności z sędziami, wymagają uważnego traktowania.
14. Rada Sądownictwa jest również zobligowana do ochrony przed wszelkimi zewnętrznymi naciskami lub przeszkodami o charakterze politycznym, ideologicznym lub kulturowym, nieograniczonej swobody sędziów w bezstronnym rozstrzyganiu spraw, zgodnie z ich sumieniem i ich własną interpretacją faktów, oraz zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa[8].
III. CZŁONKOSTWO: ABY UMOŻLIWIĆ OPTYMALNE FUNKCJONOWANIE NIEZALEŻNEJ I PRZEJRZYSTEJ RADY SĄDOWNICTWA
III. A. Rada Sądownictwa składająca się w większości z sędziów
15. Skład Rady Sądownictwa powinien gwarantować jej niezależność i umożliwiać jej skuteczne wykonywanie swoich czynności.
16. Rada Sądownictwa może się składać albo w całości z sędziów, albo posiadać mieszany skład sędziów i osób nie będących sędziami. W obu wypadkach należy unikać wrażenia dbania o interes własny, protekcji i kumoterstwa.
17. W wypadku gdy Rada Sądownictwa składa się wyłącznie z sędziów, CCJE jest zdania, że ci sędziowie powinni być wybierani przez równych sobie.
18. W wypadku gdy skład jest mieszany (sędziowie oraz osoby nie będące sędziami), CCJE jest zdania, że w celu uniknięcia jakiejkolwiek manipulacji lub bezprawnych nacisków, sędziowie wybierani przez sobie równych powinni stanowić zasadniczą większość członków[9].
19. W opinii CCJE, zaleta takiego mieszanego składu polegałaby zarówno na unikaniu wrażenia dbania o interes własny, protekcji i kumoterstwa, jak i na odzwierciedlaniu różnorodności poglądów w społeczeństwie, w ten sposób nadając władzy sądowniczej dodatkową legitymizację. Jednakże, nawet gdy skład jest mieszany, funkcjonowanie Rady Sądownictwa nie powinno ulegać w żadnym stopniu rozgrywkom wewnątrz większości parlamentarnych ani naciskom władzy wykonawczej, i powinno być wolne od wszelkiego podporządkowania partii politycznej, w celu umożliwienia ochrony wartości i fundamentalnych zasad wymiaru sprawiedliwości.
20. W wypadku gdy skład Rady Sądownictwa jest mieszany, CCJE jest zdania, że część jej zadań można przekazać Radzie Sądownictwa obradującej w składzie sędziowskim.
III.B. Kwalifikacje członków
21. Członkowie, zarówno sędziowie jak i pozostali, muszą być wybierani na podstawie ich kompetencji, doświadczenia, zrozumienia działalności sądownictwa, umiejętności dyskutowania i kultury niezależności.
22. Członkowie nie będący sędziami mogą być wybierani spośród innych wybitnych prawników, profesorów uniwersyteckich, osób posiadających pewien wystarczająco długi staż zawodowy, lub obywateli o uznanym statusie. Nowoczesne zarządzanie sądownictwem może również wymagać szerszego wkładu ze strony członków doświadczonych w dziedzinach spoza prawa (np. zarządzania, finansów, informatyki, nauk społecznych).
23. Potencjalnymi członkami Rady Sądownictwa, dotyczy to zarówno sędziów jak i osób nie będących sędziami, nie powinni być aktywni politycy, członkowie parlamentu, władzy wykonawczej lub administracji. Oznacza to, że ani Głowa Państwa, jeżeli on/ona jest szefem rządu, ani żaden minister, nie mogą być członkami Rady Sądownictwa. Każde państwo powinno uchwalić właściwe prawodawstwo w tej kwestii.
24. CCJE jest zdania, że skład Rady Sądownictwa powinien w miarę możliwości odzwierciedlać różnorodność społeczeństwa.
III.C. Metody selekcji
III. C. 1. Selekcja sędziów na członków
25. W celu zagwarantowania niezależności władzy odpowiedzialnej za selekcję i kariery sędziów, powinny istnieć zasady zapewniające dobór sędziów na członków przez władzę sądowniczą.
26. Selekcja może być dokonywana poprzez wybór lub - w wypadku ograniczonej liczby członków (takich jak prezesi Sądu Najwyższego lub Sądów apelacyjnych) - z urzędu.
27. Nie narzucając żadnej konkretnej metody wyboru, CCJE jest zdania, że sędziowie zasiadający w Radzie Sądownictwa powinni być wybierani przez równych sobie, przy zastosowaniu metod gwarantujących jak najszerszą reprezentację władzy sądowniczej na wszystkich jej poziomach[10].
28. Aczkolwiek role i zadania zawodowych stowarzyszeń sędziów i Rady Sądownictwa różnią się, to jednak niezależność wymiaru sprawiedliwości stanowi wspólny interes ich obu. Organizacje zawodowe są w najlepszej pozycji do wnoszenia swojego wkładu do dyskusji dotyczących polityki w zakresie sądownictwa. Jednakże, w wielu państwach znaczna większość sędziów nie jest członkami stowarzyszeń. Udział obu kategorii sędziów (członków i osób nie będących członkami stowarzyszeń) w pluralistycznym składzie Rady Sądownictwa byłby dla sądów bardziej reprezentatywny. Dlatego trzeba zezwalać stowarzyszeniom sędziowskim na wysuwanie kandydatur sędziów (lub listy kandydatów) do wyboru, a ta sama zasada powinna dotyczyć sędziów nie będących członkami takich stowarzyszeń. Zadaniem poszczególnych państw jest stworzenie właściwego systemu wyborczego, uwzględniającego te zasady.
29. W celu spełnienia oczekiwania obywateli aby Rada Sądownictwa była “odpolityczniona”, CCJE podziela pogląd, że konkurencja wyborcza powinna przestrzegać zasad ustanowionych przez Radę Sądownictwa wobec samej siebie, tak aby zminimalizować wszelkie zagrożenia dla społecznego zaufania do systemu sądownictwa.
30. CCJE nie miałaby żadnych zastrzeżeń wobec stosowania przez państwa metod innych aniżeli wybory bezpośrednie, gwarantujących jak najszerszą reprezentację sądownictwa w Radzie Sądownictwa. Metoda gwarantująca reprezentację różnorodną i terytorialną mogłaby być przejęta z doświadczeń niektórych krajów w tworzeniu list sędziów, tj. poprzez losowanie członków na bazie jednej lub więcej list terytorialnych, obejmujących spełniających niezbędne warunki kandydatów, nominowanych przez wystarczającą liczbę równych sobie.
31. CCJE nie popiera systemów angażujących władze polityczne, takie jak Parlament albo władza wykonawcza, na żadnym etapie procesu selekcyjnego. Należy unikać wszelkich ingerencji hierarchii sądowniczej w tym procesie. Należy wykluczyć wszelkie formy mianowań przez wewnętrzne władze sądownictwa lub władze zewnętrzne.
III. C. 2. Selekcja członków nie będących sędziami
32. Członkowie nie będący sędziami nie powinni być wyznaczani przez władzę wykonawczą. Aczkolwiek uzyskanie równowagi pomiędzy różnymi sprzecznymi interesami stanowi zadanie poszczególnych państw, CCJE zalecałoby przyjęcie systemu powierzającego władzom niepolitycznym wyznaczanie członków nie będących sędziami. Jeżeli w jakimkolwiek państwie jacykolwiek członkowie nie będący sędziami są wybierani przez Parlament, to nie powinni oni być członkami Parlamentu, powinni być wybierani kwalifikowaną większością wymagającą istotnego poparcia ze strony opozycji, i powinny to być osoby zapewniające różnorodną reprezentację społeczeństwa w ogólnym składzie Rady Sądownictwa.
III. C. 3. Wybór Przewodniczącego
33. Konieczne jest zapewnienie, aby przewodnictwo Rady Sądownictwa przypadło osobie bezstronnej, niepowiązanej z partiami politycznymi. Dlatego w systemach parlamentarnych w których Prezydent / Głowa Państwa posiada jedynie formalne uprawnienia, nie ma żadnych zastrzeżeń wobec wyznaczania Głowy Państwa na stanowisko Przewodniczącego Rady Sądownictwa, podczas gdy w innych systemach na stanowisko Przewodniczącego sama Rada powinna dokonywać wyboru i osoba ta powinna być sędzią.
III.D. Liczba członków i czas trwania ich kadencji
34. CCJE jest zdania, że członkostwo w Radzie Sądownictwa powinno odzwierciedlać rozmiary sądownictwa oraz związaną z nimi skalę zadań do wykonania. Aczkolwiek podjęcie decyzji czy członkowie Rady Sądownictwa powinni zasiadać w tejże jako członkowie w pełnym lub niepełnym wymiarze czasowym należy do poszczególnych państw, to jednak CCJE wskazuje, że członkostwo w pełnym wymiarze czasowym oznacza bardziej efektywną pracę i lepsze zabezpieczenie niezależności. Jednakże, istnieje potrzeba zapewnienia, aby sędziowie zasiadający w Radzie Sądownictwa nie byli zbyt długo nieobecni w swojej pracy sądowniczej, umożliwiając tym samym w miarę możliwości nieprzerwany kontakt z praktyką sądownictwa. Kadencje pracy biurowej w wypadku zasiadania wyłącznie w Radzie Sądownictwa, powinny być ograniczone zarówno w aspekcie liczbowym jak i czasowym[11].
35. CCJE zaleca, aby w celu zagwarantowania ciągłości prac Rady, nie dokonywano wymiany wszystkich członków Rady Sądownictwa jednocześnie.
III. E. Status członków
36. Członkowie Rady Sądownictwa (zarówno sędziowie jak i osoby nie będące sędziami) powinni otrzymać gwarancje swojej niezależności i bezstronności. Wynagrodzenie członków Rady Sądownictwa powinno odpowiadać ich stanowiskom i obciążeniu pracą w Radzie.
IV. ŚRODKI (W CELU ZAPEWNIENIA FINANSOWANIA, PERSONELU, WIEDZY TECHNICZNEJ) ORAZ UPRAWNIONE DECYZJE RADY SĄDOWNICTWA
IV. A. Budżet i personel
37. CCJE podkreśla znaczenie zapewnienia, aby Rada Sądownictwa była finansowana w sposób umożliwiający jej właściwe funkcjonowanie. Powinna ona posiadać środki wystarczające do niezależnego, autonomicznego działania, jak również kompetencje i prerogatywy do negocjowania i organizowania swojego własnego budżetu w sposób efektywny.
38. Rada Sądownictwa powinna posiadać swoje własne pomieszczenia, sekretariat, zasoby informatyczne i swobodę organizowania swojej struktury, bez ponoszenia odpowiedzialności za swoje działania przed jakąkolwiek władzą polityczną lub inną. Powinna mieć swobodę w organizowaniu swoich posiedzeń i określaniu ich tematyki, jak również prawo do bezpośredniego kontaktowania się z sądami w celu wykonywania swoich funkcji. Rada Sądownictwa powinna posiadać swój własny personel według swoich potrzeb, a każdy jej członek powinien posiadać zespół pracowników do wykonywania zadań jemu/jej wyznaczonych.
IV. B. Decyzje Rady Sądownictwa
39. Niektóre decyzje Rady Sądownictwa, dotyczące zarządzania i administracji wymiaru sprawiedliwości, jak również decyzje dotyczące wyznaczania, przenoszenia, awansowania, dyscyplinowania i zwalniania sędziów (jeżeli posiada ona którekolwiek z tych uprawnień), powinny zawierać wytłumaczenie ich przyczyn, mieć moc obowiązującą, podlegającą możliwości sprawdzenia pod względem sądowym. Niezależność Rady Sądowniczej nie oznacza wszakże, że pozostaje ona poza prawem i jest wyłączona spod nadzoru sądowego.
IV.C. Wiedza techniczna
40. Rada Sądownictwa może zwracać się o ekspertyzy od innych specjalistów w konkretnych sprawach. Rzecz jasna, eksperci o których mowa nie są członkami Rady, i nie mogą brać udziału w procesie decyzyjnym.
V. SZEROKIE KOMPETENCJE W CELU ZAGWARANTOWANIA NIEZALEŻNOŚCI I SKUTECZNOŚCI WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI
41. Ogólnie Rada Sądownictwa powinna odgrywać istotną rolę w zakresie wzajemnie powiązanych kompetencji, w celu umożliwienia jej lepszej ochrony i promowania niezależności sądownictwa i skuteczności wymiaru sprawiedliwości.
42. CCJE zaleca, aby Rada Sądownictwa zapewniła aby następujące zadania, do wykonania najlepiej przez samą Radę, lub we współpracy z innymi organami, były realizowane w sposób niezależny:
§ selekcja i wyznaczanie sędziów (patrz punkt V.A);
§ awansowanie sędziów (patrz punkt V.A);
§ ocena sędziów (patrz punkt V.B);
§ sprawy dyscypliny i etyki (patrz punkt V.C);
§ szkolenie sędziów (patrz punkt V.D);
§ kontrola i zarządzanie osobnym budżetem (patrz punkt V.E);
§ administracja i zarządzanie sądami (patrz punkt V.F);
§ ochrona wizerunku sędziów (patrz punkt V.G);
§ przekazywanie opinii innym organom władzy Państwa (patrz punkt V.H);
§ współpraca z innymi właściwymi organami na poziomach krajowym, europejskim i międzynarodowym (patrz punkt V.I).
§ odpowiedzialność wobec społeczeństwa: przejrzystość, odpowiedzialność, sprawozdawczość (patrz punkt VI).
43. Należy zdawać sobie sprawę z faktu i brać tenże pod uwagę, iż mogą występować konflikty pomiędzy różnymi funkcjami Rady Sądownictwa, przykładowo między wyznaczaniem i szkoleniem sędziów, między sprawami szkolenia i dyscypliny, jak również między szkoleniem a oceną sędziów. Jednym ze sposobów unikania konfliktu jest podział różnych zadań pomiędzy poszczególne wydziały Rady Sądownictwa[12].
44. CCJE podkreśla, że różne zadania Rady Sądownictwa są blisko powiązane z konstytucyjną rolą Rady Sądownictwa, dlatego zadania te powinny byc określone w Konstytucji, ustawie zasadniczej lub w instrumencie konstytucyjnym. W celu zapewnienia jak najlepszego wykonywania obowiązków Rady, należy zapobiegać powstawaniu problemów związanych z możliwymi naciskami zewnętrznymi lub wewnętrznymi (np. naciskami ze strony władzy ustawodawczej lub wykonawczej), poprzez określenie rodzaju zadań i sposobu ich spełniania.
45. Powinno także istnieć ścisłe powiązanie pomiędzy składem a kompetencjami Rady Sądownictwa. Mianowicie, skład powinien wynikać z zadań Rady Sądownictwa. Pewne funkcje Rady Sądownictwa mogą przykładowo wymagać wykonywania przez członków zawodów prawniczych, profesorów prawa lub nawet przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego.
46. W ramach Rad Sądownictwa można także wprowadzać rozróżnienie pomiędzy Radami wykonującymi tradycyjne funkcje (np. tzw. “model południowoeuropejski” o kompetencjach w zakresie mianowania sędziów i oceny sądownictwa) a Radami wykonującymi nowe funkcje (np. w tzw. “modelu północnoeuropejskim” o kompetencjach w zakresie zarządzania i budżetu). CCJE zachęca do wyznaczania Radzie zarówno tradycyjnych, jak i nowych funkcji.
47. Ponadto, kompetencje Rady Sądownictwa mogą być powiązane z funkcjami innych podobnych organów, takich jak Rada prokuratorów, lub istniejąca w niektórych krajach osobna Rada dla sędziów administracyjnych. Jest również jednym z obowiązków Rady Sądownictwa rozwijanie relacji z tymi osobnymi organami, jak również poszerzanie kontaktów i współpracy europejskiej i międzynarodowej.
V. A. Selekcja, mianowanie i awansowanie sędziów
48. Dla utrzymania niezależności sądownictwa, konieczne jest mianowanie i awansowanie sędziów w sposób niezależny i nie przez władzę ustawodawczą lub wykonawczą, lecz najlepiej przez Radę Sądownictwa[13].
49. Podczas gdy mianowanie lub awansowanie na mocy oficjalnej decyzji Głowy Państwa jest ogólnie akceptowane, jednak z uwagi na znaczenie sędziów w społeczeństwie i w celu podkreślenia zasadniczego charakteru ich funkcji, Głowy Państw muszą być związane kandydaturą zgłoszoną przez Radę Sądownictwa. Z organem tym nie można się konsultować w celu uzyskania opinii lub kandydatury wyznaczonej uprzednio przez władzę wykonawczą, jako że sam fakt iż propozycja wychodzi od władzy politycznej, może mieć negatywny wpływ na wizerunek sędziego jako osoby niezależnej, bez względu na osobiste kwalifikacje proponowanego kandydata.
50. Aczkolwiek powyższy system mianowania i awansowania ma zasadnicze znaczenie, to nie jest on jednak wystarczający. Musi istnieć absolutna przejrzystość warunków wyboru kandydatów, tak aby sędziowie i samo społeczeństwo mogli mieć pewność, że dana nominacja oparta jest wyłącznie na zasługach kandydata/kandydatki i jego/jej kwalifikacjach, umiejętnościach, prawości, poczuciu niezależności, bezstronności i skuteczności. Dlatego konieczne jest, aby w zgodności z praktyką w poszczególnych Państwach, kryteria nominowania i i selekcji były udostępnione opinii publicznej przez każdą Radę Sądownictwa. Rada Sądownictwa powinna także zapewnić, przy wypełnianiu swoich zadań w szczególności w odniesieniu do administracji sądowej i szkoleń, aby procedury wyznaczania i awansowania sędziów w oparciu o zasługi, były otwarte dla puli kandydatów możliwie jak najbardziej różnorodnej i odzwierciedlającej strukturę całości społeczeństwa.
51. Dodatkowo, w wypadku gdy chodzi o wyższe stanowiska, w szczególności szefa jurysdykcji, ogólne profile zawierające specyficzne cechy stanowisk o których mowa, oraz kwalifikacje wymagane od kandydatów, powinny być oficjalnie ogłoszone przez Radę Sądownictwa w celu zapewnienia przejrzystości i odpowiedzialności wyboru dokonanego przez mianującą władzę. Wybór ten powinien być oparty wyłącznie na zasługach kandydata a nie na przyczynach o charakterze bardziej subiektywnym, takich jak względy osobiste lub polityczne, czy interesy stowarzyszeniowe lub związkowe.
V. B. Zawodowa ocena sędziów
52. Kwestie dotyczące zawodowej oceny sędziów są dwutorowe: po pierwsze, ocena jakości sądownictwa i po drugie, ocena zawodowych umiejętności sędziów.
53. Kwestia oceny jakości sądownictwa została podjęta przez CCJE w jej Opinii Nr 6[14]. W rozumieniu niniejszej Opinii, ważne znaczenie ma spełnianie przez Radę Sądownictwa w każdym z Państw członkowskich kluczowej roli w ustalaniu kryteriów i standardów jakości sądownictwa a jednej strony, oraz we wdrażaniu i kontroli danych kwalifikujących dostarczonych przez poszczególne jurysdykcje, z drugiej.
54. Jakość sądownictwa może być oczywiście mierzona przy użyciu obiektywnych danych, takich jak warunki dostępu do wymiaru sprawiedliwości i sposób, w jaki społeczeństwo jest przyjmowane w sądach, sprawność w realizacji dostępnych procedur, oraz ramy czasowe w których sprawy są rozstrzygane i decyzje wprowadzane w życie. Jednakże, wymaga to również bardziej subiektywnego doceniania wartości wydawanych decyzji oraz tego, w jaki sposób decyzje te są postrzegane przez opinię publiczną. Należy brać pod uwagę informacje o charakterze bardziej politycznym, takie jak te dotyczące części budżetu Państwa przeznaczonej dla wymiaru sprawiedliwości, oraz sposób postrzegania przez inne organa rządowe kwestii niezależności sądownictwa. Wszystkie te uwarunkowania uzasadniają aktywny udział Rad Sądownictwa w ocenie jakości wymiaru sprawiedliwości, oraz we wdrażaniu technik zapewniania skuteczności pracy sędziów.
55. W wypadkach których to dotyczy, kwestia zawodowej oceny sędziów zależy od tego, czy sędzia został mianowany na początku swojej kariery spośród innych kandydatów nie posiadających żadnego wcześniejszego doświadczenia, czy też po wielu latach wykonywania zawodu prawniczego, spośród najbardziej doświadczonych i zasługujących na nominację praktyków. W pierwszym przypadku, umiejętności zawodowe kandydata należy ocenić pod kątem ustalenia jego/jej wcześniej nieujawnionych możliwości, podczas gdy taka ocena jest również wskazana w drugim przypadku, skierowana na charakter sądowniczej roli i ciągłej ewolucji praktyki prawniczej, oraz kompetencji które są z nią związane.
56. Należy zauważyć, ze ocena nie powinna się składać wyłącznie ze sprawdzenia wiedzy prawniczej i ogólnych umiejętności zawodowych sędziów, lecz powinna także uwzględniać informacje o charakterze bardziej osobistym, takie jak dotyczące ich cech osobowościowych i umiejętności komunikacyjnych. Jeżeli wykonywanie funkcji sędziowskich wymaga wysokich zdolności technicznych i osobistych, wskazane byłoby osiągnięcie jakiegoś rodzaju wspólnego porozumienia na poziomie europejskim, w kwestii ich określenia. W tej sprawie Rada Sądownictwa powinna odgrywać zasadniczą rolę w określaniu ogólnych kryteriów oceny. Jednakże, Rada Sądownictwa nie powinna zastępować właściwego organu sądownictwa, odpowiedzialnego za indywidualną ocenę sędziów.
V. C. Etyka i dyscyplina sędziów
V. C. 1. Etyka
57. CCJE, przy podejmowaniu kwestii etyki i dyscypliny w swojej Opinii Nr 3(2002), wskazała na konieczność wyraźnego rozróżnienia tych dwóch kwestii.
58. Rozróżnienie pomiędzy dyscypliną a etyką zawodową pociąga za soba potrzebę przekazania sędziom zbioru zasad etyki zawodowej, traktowanych jako narzędzie szkolenia sędziów oraz codziennej praktyki. Rozpowszechnianie precedensowego prawa dotyczącego spraw dyscypliny przez władzę dyscyplinarną, oznacza znaczną poprawę informacji dostępnych dla sędziów; umożliwia im prowadzenie dyskusji na temat ich praktyki i tworzenie w tym celu “burzy mózgów”. Jednakże, ten element sam w sobie nie jest wystarczający: decyzje dyscyplinarne nie obejmują pełnego zakresu zasad etyki zawodowej, ani nie stanowią kodeksu dobrych praktyk, potrzebnego sędziom.
59. Kompletny zbiór zasad etyki zawodowej powinien zawierać syntezę wspomnianych dobrych praktyk, z przykładami i komentarzami; nie powinien się ograniczać do kodeksu, którego rygoryzm i fałszywie wyczerpujący charakter są krytykowane. Podręcznik dobrych praktyk powinien być dziełem samych sędziów, gdyż nie byłoby czymś właściwym narzucanie im jakichkolwiek zasad przez strony trzecie, a w szczególności przez inne organy rządowe.
60. Zważywszy na rozróżnienie pomiędzy etyką zawodową a dyscypliną, wprowadzone przez CCJE, zbiór zasad o którym mowa, powinien zostać sporządzony przez organ inny aniżeli ten, który odpowiada za dyscyplinę sędziowską. Istnieje szereg sposobów wyznaczania organu odpowiedzialnego za etykę sędziowską:
(i) powierzenie tej czynności Radzie Sądownictwa, jeżeli ta Rada nie pełni fukcji dyscyplinarnej lub posiada specjalny organ do spraw dyscyplinarnych o osobnym składzie w ramach Rady Sądownictwa (patrz paragraf 64 poniżej);
(ii) lub stworzenie przy Radzie Sądownictwa komisji do spraw etyki, której jedyna funkcja polegałaby na sporządzaniu i kontrolowaniu stosowania zasad etyki zawodowej. Problemy przy wyborze drugiej opcji mogą wyniknąć z kryteriów selekcji członków komisji, oraz ryzyka konfliktu lub sporu pomiędzy tą komisją, a Radą Sądownictwa.
Organ, któremu powierzono sprawy etyki mógłby też, tak jak to CCJE zasugerowała w swojej Opinii Nr 3, doradzać sędziom w spawach etyki zawodowej, z którymi mogą mieć do czynienia w trakcie swoich karier.
61. Dodatkowo CCJE jest zdania, że zaangażowanie osób spoza sądownictwa (prawników, wykładowców akademickich, przedstawicieli społeczeństwa, innych władz rządowych) w procesie nakreślania zasad etycznych, jest uzasadnione w celu uniknięcia ewentualnego wrażenia dbania o własny interes i ochronę własnej pozycji, przy jednoczesnym zapewnieniu aby sędziowie nie zostali pozbawieni prawa do ustalania swoich własnych zasad etycznych.
V. C. 2. Dyscyplina
62. Kwestia odpowiedzialności sędziowskiej została podjęta przez CCJE w Opinii Nr 3(2002). Niedawne doświadczenia niektórych Państw wskazują na potrzebę ochrony sędziów przed pokusą poszerzania zakresu ich odpowiedzialności w sprawach czystej jurydykcji. Rola Rady Sądownictwa polega na ukazywaniu, że sędzia nie może ponosić tej samej odpowiedzialności co osoba innego zawodu: on/ona sprawuje funkcję publiczną i nie może odmówić rozsądzania sporów. Ponadto, jeżeli sędzia jest narażony na sankcje prawne i dyscyplinarne w związku z jego/jej orzeczeniami, nie będzie możliwe utrzymanie ani niezależności sądownictwa, ani demokratycznej równowagi władz. W związku z tym, Rada Sądownictwa powinna jednoznacznie potępić wszelkie projekty polityczne zmierzające do ograniczania wolności podejmowania decyzji przez sędziów. Nie zmniejsza to obowiązku przestrzegania prawa przez sędziów.
63. Sędzia, który zaniedbuje swoje sprawy przez inercję lub który jest rażąco niekompetentny w ich prowadzeniu, powinien ponosić sankcje dyscyplinarne. Nawet w takich przypadkach, jak to wskazuje CCJE w swojej Opinii Nr 3(2002), ważne jest aby sędziowie korzystali z ochrony poprzez postępowanie dyscyplinarne, gwarantujące uszanowanie zasady niezależności sądownictwa i prowadzone przed organem wolnym od wszelkich wpływów politycznych, dotyczące jednoznacznie określonych wykroczeń dyscyplinarnych: ani Głowa Państwa, Minister Sprawiedliwości, ani żaden inny przedstawiciel władz politycznych, nie może uczestniczyć w organie dyscyplinarnym.
64. Radzie Sądownictwa powierzone są kwestie etyczne; ponadto może się ona zajmować skargami stron postępowań sądowych. Aby unikać konfliktu interesów, zaleca się aby procedury dyscyplinarne w pierwszej instancji, gdy nie są prowadzone w ramach jurysdykcji sądu dyscyplinarnego, przypadały komisji dyscyplinarnej mającej w swoim składzie liczną reprezentację[15] sędziów wybranych przez sobie równych, innych od członków Rady Sądownictwa, z możliwością apelacji do sądu wyższej instancji.
V.D. Szkolenie sędziów[16]
65. Odpowiedzialność za organizowanie i nadzorowanie szkolenia sądowniczego w każdym kraju powinna być ponoszona nie przez ministerstwo sprawiedliwości czy jakikolwiek inny organ odpowiedzialny przed władzą ustawodawczą lub wykonawczą, lecz przez samą władzę sądowniczą lub najlepiej przez Radę Sądownictwa; stowarzyszenia sędziów także mogą odgrywać w tej dziedzinie cenną rolę. Ponadto, koncepcja programów szkoleniowych i ich realizacja powinny być powierzone, pod kontrolą sądownictwa lub najlepiej Rady Sądownictwa, specjalnemu autonomicznemu organowi (np. akademii szkoleniowej), posiadającej własny budżet, i która działałaby w konsultacji z sędziami. Należy zachęcać do wprowadzenia jasnego podziału funkcji pomiędzy Radą Sądownictwa a akademią szkoleniową, w wypadku gdy takowa istnieje.
66. CCJE jest zdania, że jeżeli Rada Sądownictwa posiada kompetencję do szkolenia i mianowania lub awansowania, to należy zapewnić jednoznaczny rozdział pomiędzy jej organami odpowiedzialnymi za wykonywanie tych zadań, i że należy unikać związków zarówno z ministerstwem sprawiedliwości (wyznaczanie szkolących, alokacja budżetu, itd.), jak i z ministerstwem szkolnictwa (akredytacja, uznanie dyplomów itd.).
67. Rada Sądownictwa powinna współpracować z organem szkoleniowym w trakcie szkolenia początkowego jak i praktycznego, w celu zapewnienia skuteczności i wysokiej jakości szkolenia, oraz zagwarantowania aby sędziowie byli dobierani w oparciu o obiektywne i wymierne kryteria, poprzez system oparty na zasługach, i właściwym szkoleniu.
V. D. 1. Szkolenie początkowe
68. W celu zapewnienia kandydatom do mianowania na stanowiska sędziów odpowiedniej jakości szkolenia, CCJE zaleca aby Rada Sądownictwa brała bezpośredni udział w ich pracach, lub w inny sposób współpracowała z instytucjami szkoleniowymi w tworzeniu i rozwoju programu szkolenia początkowego, poprzez który kandydaci będą rozwijać i pogłębiać nie tylko swoją prawniczą wiedzę w zakresie krajowego i międzynarodowego prawa materialnego i proceduralnego oraz praktyki w tych dziedzinach, lecz także umiejętności uzupełniające, np. znajomość języków obcych, etyki, alternatywnych metod rozstrzygania sporów, tak aby społeczeństwu mogli służyć sędziowie zdolni do prawidłowego stosowania prawa, myślący w sposób krytyczny i niezależny, wrażliwi na kwestie społeczne, o otwartych umysłach.
69. Dodatkowo, Rada Sądownictwa powinna zapewnić zewnętrzną ocenę szkolenia początkowego, w tym sensie że poprzez śledzenie rozwoju zawodowego i sukcesów w codziennej pracy sędziów we wczesnych latach po nominacji, dokona ona oceny skuteczności szkolenia początkowego, i będzie mogła przedstawić propozycje jego udoskonalenia.
V. D. 2. Szkolenie ustawiczne
70. Rada Sądownictwa powinna promować udział sędziów we wszystkich działaniach szkoleniowych, jako istotnym elemencie ich aktywności zawodowej. Prawnym i etycznym obowiązkiem sędziów jest praca nad ich własnym rozwojem zawodowym poprzez uczestnictwo w szkoleniu ustawicznym, które powinno być rozumiane jako proces nauki trwający całe życie. Sędziowie, w trakcie wykonywania swoich obowiązków, powinni w szczególności śledzić zmiany w ustawodawstwie i praktyce na poziomach krajowym i międzynarodowym[17], być na bieżąco z trendami w społeczeństwie i zapoznawać się z alternatywnymi metodami rozwiązywania sporów. CCJE zaleca, aby Rada Sądownictwa przy rozważaniu ich awansowania, brała pod uwagę uczestnictwo sędziów w programach szkoleniowych.
71. Sprawozdania i statystyki dotyczące oceny pracy sędziów i sądów, corocznie sporządzane przez Radę Sądownictwa, powinny zawierać dane o kluczowych kwestiach na których należy skupiać szkolenia[18], takich jak zarządzanie sprawą, zarządzanie czasem, budżet, udoskonalanie technik pracy, umiejętności w zakresie public relations, techniki komunikacji, analizy prawne, itd.
72. W aspekcie bardziej ogólnym, Rada Sądownictwa powinna być szeroko konsultowana w procesie wyboru tematów do uwzględnienia w rocznych programach szkoleniowych; Rada Sądownictwa powinna również kontrolować sposób realizacji programu i oceniać jego wpływ na jakość funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości.
V. E. Budżet Sądownictwa
73. Aczkolwiek finansowanie sądów stanowi część budżetu Państwa, to jednak to finansowanie nie powinno podlegać wahaniom politycznym. Decyzje dotyczące alokacji funduszy dla sądów muszą być podejmowane przy ścisłym przestrzeganiu zasady niezależności sądownictwa. Ustalenia w zakresie przyjmowania prez parlament budżetu sądownictwa, powinny uwzględniać procedurę biorącą pod uwagę opinię władzy sądowniczej[19]. Jeżeli do kompetencji Rady Sądownictwa nie należy administracja i zarządzanie sądami, to powinna ona przynajmniej być w pozycji umożliwiającej wydawanie opinii na temat przydziału minimalnego budżetu niezbędnego do funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, i do przedstawienia swoich potrzeb w celu uzasadnienia tej sumy.
74. CCJE jest zdania, że sądy mogą zachować właściwą niezależność jedynie wtedy, gdy zostaną wyposażone w osobny budżet i będą administrowane przez organ niezależny od władzy wykonawczej i ustawodawczej, czy to przez Radę Sądownictwa, czy niezależną agencję.
75. Aczkolwiek niektóre Państwa popierają pogląd, że ministerstwo sprawiedliwości jest w lepszej pozycji do negocjowania budżetu sądownictwa wobec innych władz, w szczególności wobec ministerstwa finansów, to jednak CCJE jest zdania, że system w którym Rada Sądownictwa posiada szerokie kompetencje w dziedzinie finansów, wymaga poważnego rozważenia w tych krajach, w których obecnie sytuacja jest inna. Należy podkreślić, że poszerzone kompetencje finansowe dla Rady Sądownictwa oznaczają jej odpowiedzialność nie tylko wobec władzy wykonawczej i ustawodawczej, lecz także wobec sądów i opinii publicznej.
V. F. Administracja i zarządzanie sądownictwa
76. Ustalenie warunków alokacji budżetu dla różnych sądów, oraz decyzja w sprawie organu odpowiedzialnego za sprawdzenie skuteczności sądów i złożenie odnośnego sprawozdania, to wrażliwe kwestie. CCJE jest zdania, że Rada Sądownictwa powinna posiadać kompetencje w tym zakresie.
77. Rada Sądownictwa nie powinna posiadać kompetencji w zakresie zarządzania wykonywaniem funkcji przez indywidualnych sędziów.
78. CCJE jest zdania, że Rada Sądownictwa może wnieść pozytywny wkład do promocji jakości w wymiarze sprawiedliwości. Oprócz realizacji polityki w tej dziedzinie, należy zapewnić wystarczające finansowanie dla sądów, umożliwiające im wykonywanie swoich obowiązków w tym zakresie. W niektórych krajach systemy dostosowano do odpowiedzialności za jakość wymiaru sprawiedliwości i oceny jego jakości; ważne jest badanie wyników takich posunięć. Jeśli chodzi o udoskonalanie jakości działań w zakresie oceny, istotne znaczenie ma uzyskiwanie przez Radę Sądownictwa odnośnych danych i statystyk od sądów.
79. Rada Sądownictwa powinna nadzorować organizację służby kontrolnej, w celu zapewnienia zgodności kontroli z niezależnością wymiaru sprawiedliwości. Jest to szczególnie ważne w wypadkach, gdy służby kontrolne stanowią część władzy wykonawczej.
V.G. Ochrona wizerunku wymiaru sprawiedliwości
80. W swojej Opinii Nr 7(2005) CCJE zaleciła stworzenie programów, popartych przez ogół europejskich władz sądowniczych i państw, ukierunkowanych na wykroczenie poza przekazywanie opinii publicznej ogólnych informacji w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości, oraz na pomaganie w uzyskaniu prawidłowego postrzegania roli sędziego w społeczeństwie. CCJE uznała, że same sądy zostałyby uznane za agencję właściwą do organizowania programów nacelowanych na poprawę społecznego zrozumienia i zaufania w odniesieniu do systemu wymiaru sprawiedliwości, któremu podlega. Równolegle należy dać Radzie Sądownictwa rolę koordynowania różnych inicjatyw lokalnych, jak również promowania ogólnokrajowych “programów pomocowych”, a przy współpracy specjalistów, Rada Sądownictwa będzie mogła przekazywać także bardziej szczegółowe informacje.
81. Ponownie w swojej Opinii Nr 7(2005), CCJE wskazała na rolę niezależnego organu – który mógłby zostać określony zarówno w Radzie Sądownictwa jak i w jednej z jej komisji, jeżeli to konieczne, z udziałem specjalistów do spraw mediów - w rozwiązywaniu problemów wynikających z relacji medialnych o sprawach sądowych, lub trudności na jakie napotykają dziennikarze w wykonywaniu swojej pracy.
82. Wreszcie, w swojej wyżej wymienionej Opinii, CCJE – zajmując się kwestią sędziów lub sądów konfrontowanych lub atakowanych przez media, lub przez osobistości polityczne lub społeczne poprzez media – uznała, iż podczas gdy sędzia lub sąd których sprawa dotyczy, powinni powstrzymywać się od reagowania poprzez te same kanały komunikacji, to Rada Sądownictwa lub organ sądowniczy powinny mieć możliwość i być gotowe do niezwłocznej i skutecznej odpowiedzi na takie konfrontacje lub ataki we właściwych wypadkach.
83. Rada Sądownictwa powinna posiadać kompetencję nie tylko do publicznego przedstawiania swoich poglądów, lecz także powinna podejmować wszelkie niezbędne kroki wobec opinii publicznej, władz politycznych i w miarę potrzeby wobec sądów, w celu obrony reputacji instytucji sądowniczej i/lub jej członków.
84. Rada Sądownictwa może być również organem właściwym do odgrywania szerszej roli w dziedzinie promowania i ochrony wizrunku wymiaru sprawiedliwości, gdyż pełnienie takiej funkcji często wymaga równoważenia konfliktu między wolnością osobistą postaci życia społecznego i politycznego i przedstawicieli mediów z jednej strony, a interesem publicznym w istnieniu niezależnego i skutecznie działającego wymiaru sprawiedliwości, z drugiej.
85. W tych ramach, Rada Sądownictwa mogłaby także zajmować się skargami stron postępowań sądowych (patrz też paragraf 64 powyżej).
86. CCJE zaleca, aby Rada Sądownictwa mogła pełnić taką funkcję korzystając z niezbędnej pomocy specjalistów, jako że jej personel zajmujący się tą dziedziną nie powinien się ograniczać do prawników, lecz powinien się także składać z dziennikarzy, specjalistów nauk społecznych, statystyków, itd.
V.H. Możliwość przekazywania opinii innym organom Państwa
87. Wszystkie projekty tekstów dotyczących statusu sędziów, administracji wymiaru spawiedliwości, prawa proceduralnego i w aspekcie bardziej ogólnym, całości projektów ustaw mogących mieć wpływ na sądownictwo, np. na jego niezależność, lub które mogą osłabić obywatelskie (włącznie z sędziowskimi) gwarancje dostępu do wymiaru sprawiedliwości, powinny podlegać opiniowaniu przez Radę Sądownictwa, przed ich przedyskutowaniem w Parlamencie. Ta konsultatywna funkcja powinna zostać uznana przez wszystkie Państwa i potwierdzona w charakterze zalecenia przez Radę Europy.
V.I. Współpraca z innymi organami na poziomach krajowym, europejskim i międzynarodowym
88. CCJE odnotowuje, że w niektórych Państwach kompetencje Rady Sądownictwa są rozdzielone pomiędzy kilka agencji. Wynikająca z tej sytuacji różnorodność systemów krajowych jest dodatkowo skomplikowana przez fakt, że w niektórych dziedzinach (np. w szkoleniu) kompetentna może być jedna instytucja, podczas gdy w innych obszarach kompetencje są podzielone. Na tym etapie nie jest zadaniem CCJE zajmowanie stanowiska w sprawie optymalnej struktury relacji pomiędzy osobnymi agencjami. Mając świadomość znaczenia narodowych tradycji prawnych w sposobie tworzenia takich organów, CCJE jednakże uważa, że istnieje potrzeba zalecenia aby stworzono ramy w których odbywa się współpraca, pod kierownictwem Rady Sądownictwa, aby w wypadku gdy szereg agencji podzieliło między siebie zadania Rady, zapewniać sprawną realizację tych zadań. Taki proces może również sprzyjać ewolucji instytucjonalnej w sensie stopniowej unifikacji agencji (np. w zakresie szkoleń). Dotyczy to także współpracy z Radami odpowiedzialnymi za sądownictwo administracyjne. Współpraca z Radami odpowiedzialnymi za prokuratorów, jeżeli taki osobne organy istnieją, może być także wskazana.
89. CCJE podkreśla także znaczenie współpracy na poziomach europejskim i międzynarodowym pomiędzy Radami Sądownictwa, w zakresie wszystkich dziedzin działalności Rad na poziomie krajowym.
90. CCJE uznaje, że praca Europejskiej Sieci Rad Sądownictwa (która zajmuje się ogólną współpracą rad sądownictwa) oraz działalność Sieci Lizbońskiej oraz Europejskiej Sieci Szkolenia Kadr Wymiaru Sprawiedliwości (EJTN) (kompetentnej w dziedzinie szkoleń w sądownictwie), zasługują na szczególne uznanie i wsparcie. Sieci te utrzymują owocne kontakty z CCJE.
VI. RADA SĄDOWNICTWA W SŁUŻBIE ODPOWIEDZIALNOŚCI I PRZEJRZYSTOŚCI SĄDOWNICTWA
91. Zważywszy na perspektywę dużego zaangażowania Rady Sądownictwa w administrację sądownictwa, musi być zagwarantowana przejrzystość działań podejmowanych przez Radę. Przejrzystość to kluczowy czynnik zaufania obywateli do funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, stanowiący gwarancję zabezpieczenia przed niebezpieczeństwem wpływów politycznych lub powstawania wrażenia dbania o interes własny, protekcji i kumoterstwa w sądownictwie.
92. Wszystkie decyzje Rady Sądownictwa dotyczące mianowania, awansowania, oceny, dyscypliny i wszelkie inne decyzje dotyczące karier sędziowskich, muszą być uzasadniane (patrz też paragraf 39 powyżej).
93. Jak już wspominano, przy mianowaniu i awansowaniu sędziów przejrzystość będzie zapewniona poprzez ogłaszanie kryteriów mianowania, oraz ogłaszanie opisów stanowisk. Każda zainteresowana strona powinna mieć możliwość uzyskania wglądu w poszczególne wybory personalne i sprawdzenia, czy Rada Sądownictwa zastosowała zasady i kryteria oparte na zasługach, w odniesieniu do mianowania i awansowania.
94. W wypadku, gdy Rada Sądownictwa posiada kompetencje w dziedzinie budżetu, jest logiczne, że odpowiada ona ze wykorzystanie tych funduszy przez zgromadzeniem paramentarnym, które budżet uchwaliło. Część budżetu przydzielona do wymiaru sprawiedliwości powinna podlegać kontroli przez Biuro Audytu, odpowiedzialne za nadzorowanie wykorzystywania środków publicznych, jeżeli takie Biuro istnieje.
95. W wypadku, gdy Rada Sądownictwa posiada kompetencje w dziedzinie dyscypliny, sędziowie będący przedmiotem postępowań dyscyplinarnych powinni być wyczerpująco informowani o przyczynach decyzji, w celu umożliwienia im rozważenia odwołania od decyzji (patrz paragraf 39 poniżej). Dodatkowo, Rada Sądownictwa mogłaby rozważyć ogłoszenie podjętych decyzji które są zarówno formalne jak i ostateczne, w celu informowania nie tylko ogółu sądownictwa, lecz także szerokiej opinii publicznej o sposobie przeprowadzenia postępowań, oraz ukazywania że władza sądownicza nie dąży do tuszowania nagannych czynów swoich członków.
96. Rada Sądownictwa powinna okresowo publikować sprawozdanie ze swojej działalności, celem którego byłoby z jednej strony, opisanie działań Rady Sądownictwa i napotkanych trudności, a z drugiej, zaproponowanie środków które należałoby podjąć w celu udoskonalenia funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości w interesie ogółu społeczeństwa. Ogłoszeniu tego sprawozdania mogą towarzyszyć konferencje prasowe dla dziennikarzy, spotkania z sędziami i rzecznikami instytucji wymiaru sprawiedliwości w celu poszerzania zakresu rozpowszechnianych informacji, i usprawnienia interakcji pomiędzy instytucjami wymiaru sprawiedliwości.
PODSUMOWANIE WNIOSKÓW I ZALECEŃ
W swojej Opinii Nr 10(2007) o « Radzie Sądownictwa w służbie społeczeństwa », CCJE zaleciła podjęcie następujących działań:
A. W aspekcie ogólnym:
a) ważne jest stworzenie konkretnego organu, takiego jak Rada Sądownictwa, odpowiedzialnego za ochronę niezależności sędziów jako kluczowego elementu państwa prawa, szanującego zasadę rozdziału władz ;
b) celem Rady Sądownictwa jest ochrona niezależności zarówno wymiaru sprawiedliwości jak i indywidualnych sędziów, oraz jednoczesne zagwarantowanie skuteczności i jakości wymiaru sprawiedliwości, określonych w Artykule 6 Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ECHR), w celu umocnienia społecznego zaufania do wymiaru sprawiedliwości;
c) Rada Sądownictwa powinna być chroniona przed ryzykiem ograniczenia swojej autonomii przez władzę ustawodawczą lub wykonawczą poprzez zapis w tekście konstytucyjnym lub równoważnym.
B. W aspekcie składu Rady Sądownictwa:
a) w celu uniknięcia wrażenia dbania o interes własny, protekcji i kumoterstwa, oraz aby odzwierciedlać różne punkty widzenia w społeczeństwie, Rada Sądownictwa powinna mieć mieszany skład personalny, z zasadniczą większością sędziów, nawet jeśli pewne konkretne zadania powinny być zastrzeżone dla zespołu składającego się wyłącznie z sędziów. Rada Sądownictwa może się również składać wyłącznie z sędziów;
b) potencjalnych członków, czy to sędziów czy innych, należy mianować na podstawie ich kompetencji, doświadczenia, zrozumienia zasad działania wymiaru sprawiedliwości, i poczucia niezależności. Nie powinni oni też być aktywnymi politykami lub członkami władzy wykonawczej lub ustawodawczej;
c) sędziowie powinni być wybierani na członków przez równych sobie, bez żadnych ingerencji ze strony władz politycznych lub hierarchii sądowniczych, przy zastosowaniu metod gwarantujących jak najszerszą reprezentację sądownictwa; jeżeli selekcji dokonuje się poprzez wybory bezpośrednie, Rada Sądownictwa powinna stworzyć zasady, których celem byłoby zminimalizowanie wszelkiego zagrożenia dla społecznego zaufania do wymiaru sprawiedliwości;
d) mianowanie członków nie będących sędziami, posiadających lub nieposiadających doświadczenia prawniczego, powinno być powierzone czynnikom niepolitycznym; jednakże, jeżeli są oni wybierani przez Parlament, nie powinni oni być członkami Parlamentu, powinni być wybierani większością kwalifikowaną ze znaczącym poparciem opozycji, i powinny to być osoby stanowiące różnorodną reprezentację społeczeństwa w całości składu Rady Sądownictwa.
C. W aspekcie funkcjonowania Rady Sądownictwa:
a) kadencje pracy biurowej członków mogą być w pełnym wymiarze czasowym, jednak ograniczone w liczbie i w czasie, w celu utrzymania kontaktu z praktyką sądową; członkowie (sędziowie i osoby nie będące sędziami) powinni otrzymać gwarancje swojej niezależności i bezstronności;
b) Rada Sądownictwa powinna rozporządzać swoim własnym budżetem i otrzymywać finansowanie umożliwiające jej funkcjonowanie w sposób optymalny i niezależny;
c) niektóre decyzje Rady Sądownictwa powinny być uzasadniane i mieć moc obowiązującą, i podlegać możliwości odwoławczej ;
d) jako kluczowy element społecznego zaufania do wymiaru sprawiedliwości, Rada Sądownictwa powinna działać w sposób przejrzysty i ponosić odpowiedzialność za swoją działalność, w szczególności poprzez składanie okresowego sprawozdania, zawierającego także propozycje podjęcia środków w celu poprawy funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości.
D. W aspekcie kompetencji Rady Sądownictwa:
a) Rada Sądownictwa powinna posiadać szeroki zakres zadań w celu ochrony i promocji niezależności sądownictwa i skuteczności wymiaru sprawiedliwości; powinna także zapewniać, aby nie powstawały w łonie Rady Sądownictwa żadne konflikty interesów w realizacji różnych jej zadań;
b) jest wskazane, aby Rada Sądownictwa posiadała kompetencje w zakresie selekcji, mianowania i awansowania sędziów; powinno to być dokonywane w warunkach absolutnej niezależności od władzy ustawodawczej jak i wykonawczej, jak również w warunkach absolutnej przejrzystości kryteriów selekcji sędziów;
c) Rady Sądownictwa powinny być aktywnie zaangażowane w ocenianie jakości funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości i we wprowadzanie w życie technik zapewniających skuteczność pracy sędziów, nie powinny jednak zastępować właściwego organu sądowniczego odpowiedzialnego za indywidualną ocenę sędziów;
d) Radzie Sądownictwa mogą być powierzone sprawy etyki; ponadto może ona zajmować się skargami stron postępowań sądowych;
e) Radzie Sądownictwa można powierzyć organizowanie i nadzorowanie szkoleń, jednak koncepcja i wdrażanie programów szkoleniowych stanowi odpowiedzialność ośrodka szkoleniowego, z którym powinna ona współpracować w celu zagwarantowania jakości szkolenia początkowego i ustawicznego;
f) Radzie Sądownictwa można przyznać kompetencje finansowe w zakresie negocjowania budżetu i zarządzania budżetem przydzielonym wymiarowi sprawiedliwości, jak również kompetencje dotyczące administracji i zarządzania licznymi sądami, w celu uzyskania lepszej jakości funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości;
g) Rada Sądownictwa może być także agencją właściwą do odgrywania szerokiej roli w dziedzinie promocji i ochrony wizerunku wymiaru sprawiedliwości;
h) Rada Sądownictwa powinna być konsultowana w kwestii wszelkich ustaw mogących mieć wpływ na sądownictwo przed ich przedłożeniem pod obrady Parlamentu, np. mogących wpłynąć na niezależność sądownictwa lub osłabić gwarancje dostępu obywateli do wymiaru sprawiedliwości;
i) należy zachęcać do współpracy z poszczególnymi Radami Sądownictwa na poziomach europejskim i międzynarodowym.